RODZAJE SKÓR OBUWNICZYCH

Źródła: magnanni.com, luxuryshoemaker.com

Od setek lat, nieprzerwanie skóra stanowi najlepszy surowiec na buty. Pozyskuje się ją z przeróżnych zwierząt, choć prym w tej materii wiodą krowy. To z ich skór produkuje się największą część klasycznego obuwia. Okazuje się jednak, że istnieje mnóstwo alternatywnych wyrobów garbarskich pochodzących od innych stworzeń, czasami wręcz nieprawdopodobnych i zadziwiających.

Skóry naturalne mogą różnić się grubością, fakturą, delikatnością, wytrzymałością i wieloma innymi parametrami. Szczególnie wszelka egzotyka potrafi zaintrygować swoim wyglądem. Buty robi się też ze skór syntetycznych, ale na nie spuszczę zasłonę milczenia. Przedstawiam wam obszerne zestawienie butów, których cholewki zostały wykonane z kilkudziesięciu różnych gatunków zwierząt. Większość modeli została zrobiona na zamówienie. Starałem się wybierać klasyczne modele, ale nie zawsze mogłem takie znaleźć, więc gdzieniegdzie poratowałem się kowbojkami.

SKÓRY SSAKÓW – na początek wezmę pod lupę skóry najliczniejszej, a zarazem najczęściej wykorzystywanej w przemyśle obuwniczym grupy – ssaków. Znajdują się w niej osobniki hodowlane, dość powszechne, z bydłem na czele, jak i dziko żyjące, bardziej egzotyczne. Ich skóry różnią się m.in. fakturami, grubością oraz ścisłością ziarna. Niektóre są do siebie podobne, inne bardzo specyficzne, jak np. skóra pangolina.

Krowa – to z jej skóry powstaje większość męskich butów. Trzeba jednak pamiętać, że między bydlęcą, a cielęcą istnieje zasadnicza różnica. Ta druga pochodzi od młodych, maksymalnie rocznych cielaków. Jest lżejsza i cieńsza, ma ściślejszą strukturę ziarna, przez co posiada wyraźnie drobniejsze, równomierne lico. Jako skóra na buty stanowi znacznie lepszy i droższy wybór.

Buty ze skóry cielęcej marki Carmina. Źródło: carminashoemaker.com

Świnia – znana ze swojej elastyczności i wytrzymałości. Bardzo podatna na barwienie.

Buty ze skóry świńskiej. Źródło: theshoesnobblog.com

Koza – skóry lepszej jakości uzyskuje się z młodych kóz. Są one lekkie, cienkie i mniej wytrzymałe od cielęcych. Słyną z miękkości i delikatności oraz wysokich właściwości chłonnych. W Polsce nazywane są giemzami. Czasami wyścieła się tą skórą wnętrza butów.

Buty z koziego zamszu firmy Moreschi. Źródlo: moreschi.it

Buty z koziej skóry od Ferragamo. Źródło: styledrops.com

Koń – w przypadku tych zwierząt najsłynniejsza jest skóra pozyskiwana z ich zadu o angielskiej nazwie shell cordovan. Jest wyjątkowo trwała, elastyczna, odporna na uszkodzenia i przemakanie. Grubość 1,2 – 1,6 mm. Najlepsze pochodzą z USA, Japonii i Hiszpanii. Z czasem skóra nabiera pięknej patyny. Unikalnymi cechami tych skór jest bardzo skompresowana struktura włókien.

Buty z shell cordovan firmy Carmina. Źródło: carminashoemaker.com

Buty z końskiej skóry od Freccia Bestetti. Źródło: frecciabestetti.com

Buty ze skóry kucyka Pony od Ferragamo. Źródło: neimanmarcus.com

Owca – buty z owczych skór spopularyzowały takie marki jak UGG, czy EMU. Często są wyściełane wewnątrz ich wełną. Skóra cechuje się wodoodpornością oraz przepuszczalnością powietrza, przez co zapobiega poceniu się stóp.

Buty UGG z owczej skóry. Źródło: alcatraz-wales.com

Bawół – skóra trwała, niezbyt rozciągliwa z wyrazistym groszkowaniem. Absorbuje wilgoć i ją uwalnia na zewnątrz. Z czasem staje się bardziej elastyczna.

Buty ze skóry bawoła od Carminy. Źródło: theshoesnobblog.com

Bizon – naturalnie groszkowana, bardzo trwała i wodoodporna skóra. Zbliżona wyglądem do bawolej.

Buty ze skóry bizona. Źródło: rancourtandcompany.com

Jak – skóra cechuje się wysoką wytrzymałością, przez co często pokrywa buty trekkingowe. Stosowana jest przez duńską firmę obuwniczą Ecco.

Buty ze skóry jaka firmy Ecco. Źródło: shopeu.ecco.com.pl

Jeleń – bardzo mocna, wodoodporna skóra. Jest niezwykle sprężysta, elastyczna, miękka w dotyku i trwała.

Buty ze skóry jelenia od Trecciani. Źródło: treccanimilano.com

Renifer – skórę z tego zwierzęcia osławiły ponad dwustuletnie zasoby wydobyte z wraku statku Metta Catherina w 1973 r. Odznaczała się naturalnym, widocznym groszkowaniem oraz specyficznym zapachem spowodowanym tradycyjnymi, rosyjskimi metodami garbowania. Bezwzględnie wodoodporna.

Buty z rosyjskiej skóry renifera od Stefano Bemer. Źródło: stefanobemersrl.com

Owca gruboroga – inaczej kanadyjska. Gatunek żyjący w górach. Buty na zdjęciu zrobiono ze skóry barana.

Skóra z owcy gruborogiej (ta matowa) połączona z cielęcą od George Cleverley. Źródło: theshoesnobblog.com

Pekari – południowoamerykański ssak należący do rodziny świń. Jego skóra jest ceniona za swoją trwałość, elastyczność i miękkość. Posiada matowe wykończenie. Ziarnista powierzchnia charakteryzuje się rozsianymi po niej grupkami niewielkich mieszków włosowych (porów). Gwarantują one niesamowitą oddychalność. Często produkuje się z niej wkładki do butów.

Buty ze skóry pekari firmy Gravati. Źródło: neimanmarcus.com

Widoczne pory to znak rozpoznawczy tej skóry. Źródło: treccianimilano.com

Kapibara – to największy gryzoń na świecie pochodzący z Ameryki Południowej. Skóra jest niesamowicie miękka i sprężysta. Posiada unikalną fakturę i wzornictwo. Jasne plamki rozsiane są po całej meszkowatej powierzchni.

Buty ze skóry kapibary. Źródło: styleforum.net

Skóra kapibary ma specyficzną fakturę. Źródło: meccariello-calzoleria.tumblr.com

Bóbr – znalazłem jedynie kowbojki pokryte skórą z ogona bobra. Posiada bardzo unikalną fakturę. Do tego sporo kosztuje. Cena modelu na zdjęciu wynosi 2000 $.

Buty ze skóry bobra. Źródło: timsboots.com

Kangur – lekka, cienka, mocna i bardzo trwała skóra. Drobnoziarnista z naturalnymi marszczeniami. Grubość stosowana na cholewki oscyluje w granicach 1 – 1,5 mm. Głównym dostawcą jest naturalnie Australia. Jest niezwykle odporna na wysychanie, dużo bardziej niż cielęca. Często pokryta bliznami. Ma niebywałe właściwości fizyczne i zachowuje swoją elastyczność po wyprawieniu aż w 60%, przy czym jest zdecydowanie najlżejszą i jednocześnie najmocniejszą skórą. Ze względu na swoje parametry produkuje się z niej również buty sportowe. To sztandarowe i najdroższe obuwie produkowane przez marki Adidas i Puma.

Buty ze skóry kangura od Berluti. Źródło: berluti.com

Kudu antylopa – lekka, trwała i bardzo miękka skóra, często usiana bliznami ze względu na kolczaste drzewa wśród których żyją te antylopy.

Buty ze skóry antylopy kudu zrobione przez Carminę dla Epaulet. Źródło: keikari.com

Buty ze skóry kudu od Gaziano & Girling. Źródło: styleforum.net

Antylopa – na zdjęciu buty ze skóry antylopy, ale nie było informacji z jakiego gatunku.

Buty ze skóry antylopy firmy Grenson. Źródło: twelvepointshoes.blogspot.com

Wielbłąd – skóra osiem razy elastyczniejsza od cielęcej, bardzo trwała i komfortowa. Skóry tych zwierząt używane są od około 5000 lat. Trzykrotnie wytrzymalsza od bydlęcej. Na buty przeznacza się płaty o powierzchni ok. 1,2 metra kwadratowego i grubości do 1,5 mm.

Buty ze skóry wielbłąda od Corthay. Źródło: theshoesnobblog.com

Lama – skóra podobna do wielbłądziej, zazwyczaj o matowym wykończeniu.

Buty ze skóry lamy od Spigola. Źródło: styleforum.net

Słoń – skóra jest względnie miękka, dobrze oddycha i posiada nieregularną fakturę. Wykazuje sporą odporność na pękanie i rozerwania. Skóra z boku słonia potrafi mieć do 4 metrów kwadratowych powierzchni. Jej grubość stosowana w przemyśle obuwniczym wynosi 1,5 ­– 2 mm. Wykończenie jest licowe lub nubukowe, często w naturalnych kolorach ziemi. Bardzo cenione są skóry z krajów afrykańskich, takich jak RPA i Namibia.

Buty ze skóry słonia od Spigola. Źródło: theshoesrealist.tumblr.com

Hipopotam – skóra zbliżona wyglądem do słoniowej, lecz bywa od niej grubsza. Na cholewki stosuje się 1,5 – 2,5 mm. Wyprawiana jedynie w formie miękkich nubuków w naturalnych kolorach. Miękka i aksamitna w dotyku, bardzo elastyczna, mocna i trwała. Najczęściej nosi blizny.

Buty ze skóry hipopotama od Cleverley. Źródło: gjcleverley.co.uk

Pangolin – zwierzę żyjące w tropikalnych i równikowych regionach Azji Południowo wschodniej oraz Afryce. Posiada specyficzną skórę we wzór nieregularnych, spłaszczonych rombów. Przypomina nieco wyrób gadzi. Pangolin jest  zagrożony wymarciem. Między 1980, a 1990 rokiem, zanim zwierzę zostało objęte ochroną, w niektórych krajach (m.in. USA) bardzo modne były buty z tego osobnika. Szczególnie upodobali je sobie panowie noszący kowbojki. Skóra z tego łuskowca jest bardzo droga, cenowo zbliżona do aligatora.

Buty ze skóry pangolina firmy Mauri. Źródło: shoes2unigeria.com

Skóra pangolina ma unikalną fakturę. Źródło: ebay.com

Foka – skóra rzadko spotykana w obuwnictwie. Być może z powodu niehumanitarnego zabijania tych zwierząt.

Buty ze skóry foki od Il Quadrifoglio. Źródło: styleforum.net

Waleń – jedyny przykład ssaka żyjącego pod wodą. Skóra niezbyt elastyczna, przez co trudno poddaje się kształtowaniu.

Buty ze skóry walenia od Zinryu. Źródło: styleforum.net

SKÓRY GADZIE– gdy mowa o butach wykonanych z egzotycznych skór, od razu na myśl przychodzą aligatory i krokodyle. Pokrywający ich skóry unikalny deseń, wytworzony przez miliony lat ewolucji stał się obiektem pożądania na całym globie. Do tej grupy zaliczają się również jaszczurki, węże i żółwie. W zależności od gatunku ich skóry charakteryzują się niezwykłym bogactwem wzorów, kolorów i faktur. Są bardzo oryginalne, jedyne w swoim rodzaju i niestety bardzo drogie. 

Aligator – jedna z najdroższych powszechnie stosowanych skór egzotycznych. Ma większe płytki kostne od krokodyla. Dzięki specjalnym procesom garbarskim jest miękka i niezbyt porowata. Ma skłonności do przesuszania się, co może powodować pęknięcia i uszkodzenia.

Buty ze skóry aligatora firmy Magnanni. Źródło: magnanni.com

Buty z aligatora w wersji nubukowej od Cleverley'a. Źródło: gjcleverley.co.uk

Krokodyl – podobnie jak u aligatorów, skóra z brzucha jest bardziej ceniona niż ta z grzbietu. Płytki kostne są tam największe i najbardziej symetryczne względem linii środkowej brzucha. Jest elastyczna i gładka. Krokodyl różni się od aligatora widocznymi porami czuciowymi w postaci kropek przy krawędziach płytek. Skóra kajmana jest gorszej jakości, bardziej łamliwa i tańsza od typowych gatunków krokodyli.

Buty ze skóry krokodyla firmy Carmina. Źródło: carminashoemaker.com

Skóra krokodyla - buty Saint Crispin's. Źródło: leathersoul.com

Węże – najpopularniejsze są skóry pytonów i kobr, ale do produkcji butów używa się również skór z anakond, grzechotników i niektórych węży morskich. Są bardzo cienkie od 0,3 do 0,8 mm, ale stosunkowo trwałe. Skórę węży tnie się na dwa sposoby. Pierwszy powoduje, że duży wzór jest w centralnej części, a za sprawą drugiego widnieje na obrzeżach. Wielkość łusek jest zależna od obszaru cięcia i wieku węża.

Buty ze skóry karung z węża morskiego od Gucci. Źródło: patrickboland.com

Buty ze skóry anakondy. Źródło: daraz.pk

Pyton – skóra niezwykle elastyczna, cienka i gładka. Posiada różnorodne aplikacje i kolorystykę. Może być wykańczana na połysk lub mat.

Buty ze skóry pytona zrobione przez Carminę dla Epaulet. Źródło: shoeography.com

Jaszczurka – miękka i elastyczna skóra. Trwałość porównywalna do skóry bydlęcej. Jej faktura zależna jest od gatunku, z którego pochodzi. Najpopularniejsze odmiany to tejus, java i iguana. Cienka i odporna na zarysowania.

Buty ze skóry jaszczurki firmy Carmina. Źródło: carminashoemaker.com

Skóra z jaszczurki Tejus. Źródło: maurishoes.com

Buty ze skóry iguany od Bestetti. Źródło: frecciabestetti.com

Żółw morski – aktualnie pod ochroną. Nie spotkałem się nigdzie ze sprzedażą ich skór, ale kiedyś wyrabiano z nich buty o bardzo charakterystycznej fakturze.

Buty ze skóry żółwia morskiego. Źródło: styleforum.net

SKÓRY PTASIE – tą grupę reprezentują największe ptaki na świecie – strusie. Skóry pozyskuje się zarówno z afrykańskich, jak i australijskich emu. Są bardzo miękkie i komfortowe w użytkowaniu. Cechą charakterystyczną są specyficzne wypustki pokrywające powierzchnię. Ich ilość jest uzależniona od części ciała, z której pobrano skórę. Zdania na temat jej estetyki są mocno podzielone, choć większość renomowanych manufaktur obuwniczych posiada w sprzedaży ten typ surowca.

Struś – wyglądu ich skóry nie można pomylić z żadną inną, a to przez wypustki będące pozostałością po grubych piórach. Doskonale oddycha za sprawą licznych porów na powierzchni. Jest miękka i niezwykle komfortowa w noszeniu. Najwyższą jakością cieszą się skóry z RPA. Poza charakterystyczną, usłaną wypustkami skórą wykorzystuje się także część pozyskiwaną z nóg tych ptaków. Całych butów się z niej nie zrobi, ale jej unikalne wzornictwo może stanowić niewielki element ozdobny na cholewce.

Buty ze strusia. Źródło: luxuryshoemaker.com

Skóra strusia ma specyficzne wypustki. Źródło: treccanimilano.com

Górna część wykonana jest ze skóry strusiej nóżki. Źródło: maurishoes.com

Emu – nielot z Australii. Wypustki pokrywające jego skórę są nieco subtelniejsze, ale podobne do strusia afrykańskiego.

Buty ze skóry emu firmy Barker. Źródło: johncraig.co.za

SKÓRY RYBIE – o ile można sobie jeszcze wyobrazić skóry z bezłuskowych, dużych ryb, takich jak rekin, czy płaszczka, to typowy łosoś lub okoń wydają się nie być najlepszym materiałem na buty. Jednak pozory mylą, a szewcy nawet z takich gatunków potrafią stworzyć „odzienie” dla stóp. Tak czy owak są rzadko spotykane w obuwniczym świecie, głównie ze względu na niewielką powierzchnię skóry, jaką można ściągnąć z ryby w jednym płacie. Do obróbki wykorzystuje się surowiec pozyskiwany m. in. z rekina, płaszczki, węgorza, łososia, okonia nilowego, karpia, jesiotra. Skóry z większości ryb są cienkie, elastyczne, lecz całkiem odporne na rozerwanie. Ich wytrzymałość bierze się z krzyżowej struktury włókien. Bez wątpienia buty wykonane z takiego surowca są niezwykle ekstrawaganckie, mają silny, unikalny charakter i zawsze będą zwracać na siebie uwagę.

Rekin – ma charakterystyczną, pręgowaną fakturę. Zgrubienia są głębokie i nieregularne. Poza tym jest wodoodporna, niesamowicie mocna, bardzo szorstka i sucha. W dawnych czasach miała to samo zastosowanie, co dzisiejszy papier ścierny. Skóra pozbawiona zgrubień nazywa się boroso i cechuje ją bardzo wysoki połysk.

Buty ze skóry rekina od Laszlo Vassa. Źródło: sekaimon.com

Skóra rekina od Cleverley'a. Źródło: gjcleverley.com

Płaszczka (stingray) – skóra pochodząca od gatunków płaszczki plamistej i kolczastej. Bardzo twarda i trudna w obróbce. W wyniku szlifowania jej powierzchni powstaje niespotykana gdzie indziej faktura w postaci szklistych kropek przypominających miniaturowe koraliki. Może być barwiona na różne kolory. Na butach ze skóry płaszczki czasami widać jasne romby. To zwapniałe gruczoły – znaki rozpoznawcze tej ryby, a zarazem elementy dekoracyjne, powstające także w wyniku szlifowania perlistych wypustek. Skóra ta jest 25 razy trwalsza od bydlęcej.

Buty ze skóry płaszczki od Gaziano & Girling. Źródło: thecoli.com

Jasny romb to element charakterystyczny dla skóry płaszczki. Źródło: treccanimilano.com

Węgorz – najczęściej błyszcząca skóra bez łusek. Ma specyficzny wygląd łączonych pasków. Miękka i rozciągliwa. Podobno skóra węgorza jest 150 razy mocniejsza od skóry bydlęcej o tej samej grubości.

Buty ze skóry węgorza firmy Mezlan. Źródło: arrowsmithshoes.com

Okoń nilowy – posiada cienką (ok. 0,8 mm) i elastyczną skórę. Jej wytrzymałość na rozerwanie wynosi 90 newtonów. Jej długość oscyluje w granicach 50 – 60 cm, a szerokość 14 – 20 cm, więc do małych ryb nie należy. Łuski mogą być otwarte, wówczas skóra ma surową i dziką teksturę. Można też ją wygładzić nadając nieco subtelniejszy wygląd. Skóry okonia pozyskuje się z Afryki.

Buty ze skóry okonia nilowego od Jana Kielmana. Źródło: facebook.comjk.kielman

Okoń nilowy - buty od Stefano Bemer. Źródło: masonandsmith.tumblr.com

Łosoś – cienka i lekka, dość wytrzymała skóra. Po garbowaniu zachowuje swój oryginalny wygląd i fakturę. Pozyskuje się ją z ryb hodowanych w specjalnych farmach.

Buty ze skóry łososia. Źródło: bevilacqua-couture.com

SKÓRY PŁAZÓW – przeszukując źródła internetowe natrafiłem na żabę, z której skóry wyrabia się buty. Kto by pomyślał, że obślizgły płaz może służyć do takich celów. A jednak. Znalazłem nawet czarne monki wykonane przez tak znamienitą markę, jak Edward Green. Oczywiście omawiany gatunek, tak zwana żaba byk, jest dużo większa, niż polskie odmiany. Faktura skóry jest bardzo specyficzna. Rzecz jasna nie każdemu musi przypaść do gustu.

Żaba byk – to mięsożerny płaz pochodzący z Afryki. Waga samca może przekraczać nawet 2 kg, a jego długość dochodzi do około 23 cm. W Azji są nawet hodowane w gospodarstwach dla mięsa i skór. Surowiec jest miękki i sprężysty, pokryty specyficznymi wypukłościami. Ich wielkość jest zależna od części żaby, z której pozyskano skórę.

Buty ze skóry byczej żaby od Edwarda Greena. Źródło: styleforum.net

Żabia skóra posiada specyficzną fakturę. Źródło: ebay.com

Jak widać przemysł obuwniczy nie kończy się na krowach. Szewcy chętnie korzystają z innych dobrodziejstw przyrody. Z całą pewnością podane przeze mnie przykłady nie wyczerpują wszystkich możliwości, a stworzeń, z których robi się buty zapewne jest dużo więcej. Niektóre spośród wymienionych gatunków są zagrożone wyginięciem, więc ich skór nie ma w sprzedaży lub wprowadzono co do nich spore ograniczenia i restrykcje, zgodne z Konwencją Waszyngtońską CITES. O dziwo wyroby garbarskie pewnych zwierząt, jak np. krokodyle i aligatory, w większości przypadków pochodzą ze specjalnych hodowli.

Skóra cielęca to nadal najlepszy wybór na parę wspaniałych kamaszy. Wszelka egzotyka to zdecydowanie surowiec luksusowy, ale też bardzo osobliwy. Osobiście wolę takie skóry na innych wyrobach galanteryjnych, chociaż nie odmówię piękna wielu przedstawionym wyżej butom. Jak zawsze pojawia się tu kwestia gustu. W każdym bądź razie do dyspozycji mamy naprawdę bogaty asortyment skór.