CO WPŁYWA NA JAKOŚĆ SKARPETEK ?

W męskim świecie skarpetki uchodzą za mało istotny element ubioru. Nawet jeśli ktoś wkracza w kanony klasycznej elegancji, to na pierwszym miejscu zawsze będzie idealnie skrojony garnitur, piękny jedwabny krawat i skórzane buty. Jednak prędzej czy później detale zaczynają mieć znaczenie, a skarpety stają się stylowym dodatkiem. Warto wówczas spojrzeć na nie pod kątem jakościowym. W dzisiejszym artykule postaram się wyjaśnić, co wyróżnia wysokiej klasy skarpetki.

Nic tak nie rujnuje wizerunku, jak sprane skarpety wyłaniające się spod nogawek spodni. Każda para osiągnie stadium, kiedy trzeba będzie się z nią pożegnać. Sęk w tym, aby ten moment nie nadszedł już po drugim, czy trzecim praniu. Porządne skarpetki przez długi czas nie powinny się mechacić, tracić koloru i elastyczności. Irytujące zsuwanie się w trakcie chodzenia też nie wchodzi w grę. Włókna, z których je wykonano powinny być przyjemne dla skóry i w jak największym stopniu naturalne. Niewielkie dodatki syntetyków są dopuszczalne, ponieważ niosą ze sobą zwiększoną trwałość i rozciągliwość. Pamiętajmy, że stopy to jeden z trzech rejonów ciała, najliczniej pokrytych gruczołami potowymi. Tak więc komfort noszenia ma tutaj kluczowe znaczenie, ale walory wizualne też są istotne.

Źródło: bq.sg

RODZAJ I JAKOŚĆ PRZĘDZY

Podstawowym składnikiem doskonałej klasy skarpet jest przędza. Udział naturalnych włókien powinien być jak najwyższy. Wełna, bawełna, jedwab – to właśnie ich właściwościom zawdzięczamy towarzyszące stopom uczucie miękkości i delikatności. Im szlachetniejsze odmiany, tym przyjemniejsze doznania dla skóry. Niestety nie wszystko złoto, co się świeci. To że na metce widnieje 100 % bawełna, nie zawsze jest dowodem przyzwoitej jakości. Włókna mają różne standardy. Topowi producenci skarpet stosują te wyselekcjonowane, najlepsze na świecie. Już samo pochodzenie przędzy zdradza z czym mamy do czynienia. Na przykład najbardziej cenione bawełny pozyskuje się z Egiptu, a kaszmir z Mongolii i Północnych Chin.

Źródło: bresciani1970.blogspot.com

Bawełna to najpopularniejszy surowiec używany do wyrobu skarpet w Polsce. W porównaniu do wełny znacznie szybciej się mechaci, z czasem staje się sztywniejsza i nie odzyskuje formy tak łatwo. Na dodatek nie radzi sobie z odprowadzaniem wilgoci, więc uczucie przepoconych stóp może nam towarzyszyć… do czasu zdjęcia skarpet. Z pewnością ogranicza to komfort. Bezsprzecznym atutem tego roślinnego włókna jest zapewniany latem chłód i doskonała oddychalność. Dlatego to właśnie cieplejsze miesiące tworzą sprzyjające warunki do ich noszenia. Najwyższą jakość gwarantują tzw. bawełny długowłókniste (ELS – Extra Long Staple). Najczęściej są to odmiany egipskie Mako lub z rodziny Giza. Nieco niżej plasuje się amerykańska pima. Natomiast prawdziwym rolls roycem w świecie bawełny jest bardzo rzadki gatunek sea island. Nie ma sobie równych pod względem delikatności i trwałości. Jego włókna są niemal dwa razy dłuższe od egipskich, dzięki czemu podczas przygotowywania przędzy powstaje mniej złączy. To oznacza, że dzianina będzie gładsza i wytrzymalsza, a także droższa, jak na taki luksus przystało.

Skarpetki bawełniane. Źródło: customshirt1.com

Bawełniane skarpetki najwyższej jakości opatrzone są często napisami Fil d’ecosse, Fila di Scozia lub Lisle Cotton. Oznacza to, że zostały wykonane z długowłóknistej bawełny, z reguły egipskiej, którą poddano uszlachetniającym procesom merceryzacji i opalania. Najczęściej też każda nić została skręcona z dwóch włókien, co pozytywnie wpływa na trwałość. Jednym słowem to znak rozpoznawczy i gwarancja najlepszej bawełny na świecie.

Napis Fil d'ecosse to gwarancja doskonałej bawełny. Źródło: parisiangentleman.fr

Sea Island to najlepsza bawełna na świecie. Certyfikat WISICA to gwarancja oryginalnych włókien.

Wełna owcza to według niektórych ekspertów najlepszy materiał na skarpetki. Zapewnia ciepło i dobrą oddychalność, a dzięki sprężystości włókien szybko wraca do formy. Jedną z jej najważniejszych zalet jest pochłanianie i odprowadzanie wilgoci. Nawet jeśli stopy się spocą, to i tak nie czujemy wielkiego dyskomfortu. Wiele osób wzbrania się przed wełną z obawy przed jej szorstkością i „gryzącym” efektem. Otóż to kwestia jakości włókien. Najlepsi producenci wykorzystują runo z merynosów hodowanych w Australii i Nowej Zelandii. Superfine lub extrafine merino są miękkie i bardzo delikatne dla skóry. Absolutnie nie ma tutaj mowy o drażniącym działaniu. W asortymencie firmy Bresciani można znaleźć skarpety z wełny merynosowej 140’s w wersji 2 ply. Natomiast niektóre modele Pantherelli opierają się na przędzy 100’s. Brytyjska firma robi też skarpetki z unikalnej wełny Escorial. To naprawdę wysokiej klasy włókna.

Skarpetki z wełny merynosowej. Źródło: customshirt1.com

Wełna merino to najlepszy wybór.

Kaszmir należy do najdelikatniejszych i najdroższych włókien skarpetkowych. Niestety jego miękkość nie idzie w parze z trwałością. Najbardziej zmysłowe kaszmiry pozyskuje się z kóz żyjących w Wewnętrznej Mongolii - regionie leżącym na terytorium Północnych Chin. Skarpety zrobione w stu procentach z takiej przędzy są niezwykle przyjemne w dotyku, ale ich żywotność jest znikoma. O wiele silniejsze są kaszmiry z Afganistanu i Nowej Zelandii, lecz tym samym tracą nieco na miękkości. Kruchość tego luksusowego włókna powoduje, że najczęściej wzmacnia się je domieszkami, przeważnie syntetycznymi. Najbardziej ekskluzywna wersja to połączenie kaszmiru z jedwabiem. Zdecydowanie zyskuje na trwałości, nadal jest nieprzeciętnie delikatna i wygląda mniej puszyście.

Skarpetki kaszmirowe. Źródło: customshirt1.com

Skarpetki kaszmirowo jedwabne są trwalsze niż wersje z czystego kaszmiru i równie ekskluzywne. Źródło: bresciani.it

Producenci wiedzą, że słowo kaszmir działa przyciągająco. Dlatego często jest ono umieszczane na metkach wielkimi literami, aby wyraźnie zaznaczyć obecność ekskluzywnych włókien w składzie. Czasami sformułowanie sugeruje wykonanie z czystego kaszmiru, a w ostatecznym rozrachunku okazuje się, że jego zawartość jest naprawdę znikoma. Aby nie stracić większości zalet tego cienkiego włókna, musi ono obejmować co najmniej 55 – 60 % składu przędzy.

Jedwab jest jednym z najsilniejszych włókien naturalnych o wrodzonym, szlachetnym połysku. Dzięki doskonałej podatności na farbowanie, może się pochwalić bardzo żywymi, mocnymi kolorami. Jednak w praktyce skarpetki z czystego jedwabiu najczęściej nosi się do strojów wieczorowych, więc ich kolorystyka ogranicza się do czerni i ciemnych granatów. Niektóre modele pod względem cienkości zbliżone są do damskich pończoch. Skóra wyraźnie prześwituje przez materiał, co może nie wygląda zbyt męsko, ale jest zgodne z kanonami klasycznej elegancji. Cieniutka przędza stwarza również pewne ryzyko rozerwania w newralgicznych miejscach. Siła tego włókna często ma zastosowanie utrwalające w mieszankach z innymi surowcami naturalnymi, jak wełna, kaszmir, czy bawełna. Zmniejsza też skłonności do pilingowania.

Skarpetki jedwabne. Źródło: customshirt1.com

Skarpety z jedwabiu są idealną opcją do strojów wieczorowych, np. smokingu. Źródło: gentlemansgazette.com

Len jest mniej popularny w przemyśle dziewiarskim, a jego obecność na rynku jest zazwyczaj sezonowa. Oferuje niezrównaną trwałość, ponieważ dysponuje najsilniejszymi naturalnymi włóknami z wszystkich wymienionych powyżej. Latem lniane skarpetki są nie do przecenienia. Gwarantują oddychalność i chłód podczas noszenia, a ich specyficzny wygląd emanuje esencją lata. Świetnie się komponują z lnianymi spodniami. Ich główną wadą jest problem z elastycznością. Nie przywierają idealnie do nóg.

Skarpetki lniane. Źródło: customshirt1.com

Surowa, melanżowa tekstura lnianych skarpet wprost emanuje esencją lata.

Na rynku można się spotkać również ze skarpetkami wytwarzanymi z innych włókien naturalnych, takich jak włosie wielbłąda, angora, konopie. W limitowanych edycjach wykorzystuje się też bajecznie drogie wikunie lub włókna cervelt – sierść z rzadkiego gatunku nowozelandzkiego jelenia. Bardziej przyziemne są włókna sztuczne typu bambus, czy modal, ale czołowi producenci raczej z nich nie korzystają.

Jedne z najdroższych skarpetek na świecie z ekskluzywnej wikunii. Firma FALKE. Źródło: metro.co.uk

Harrys of London użył do wyrobu limitowanej kolekcji skarpet bardzo rzadkich i drogich włókien cervelt.

Zmorą dzisiejszego przemysłu tekstylnego jest nadużywanie włókien syntetycznych. Nie mam zamiaru ich demonizować, ponieważ niewielkie dodatki wplecione w naturalną przędzę mogą przynieść sporo pożytku dla skarpet. Problem pojawia się dopiero, gdy zawartość syntetyków sięga powyżej 20 %. Dla niektórych ta granica może być jeszcze niższa. Istotne jest również ich rozmieszczenie, gdyż w wyrobach z górnej półki nie muszą być obecne w całej powierzchni skarpet. Nie bez znaczenia jest też rodzaj użytego surowca. Znacznie lepszymi parametrami odznacza się poliamid / nylon w przeciwieństwie do poliestru i akrylu. Do zapewnienia elastyczności stosuje się przede wszystkim elastanu (lycra, spandex). Generalnie syntetyczne włókna znacznie poprawiają trwałość i rozciągliwość dzianiny. Nie mniej jednak dzieje się to kosztem jej delikatności i oddychalności. Dlatego czasami trzeba konkretnie zdefiniować swoje wymagania i preferencje. Albo stawiamy na dłuższą żywotność, albo maksymalny komfort i przyjemność z noszenia.

Włókna syntetyczne w niewielkich ilościach i odpowiednio rozlokowane nie są najgorszym rozwiązaniem. Źródło: pinterest.com

OBRÓBKA PRZĘDZY

W przypadku włókien naturalnych, a zwłaszcza bawełny, bardzo ważna jest ich obróbka, która jest w stanie zwiększyć właściwości fizyczne oraz użytkowe przędzy. Przede wszystkim powinny być poddane procesowi czesania, dzięki czemu do produkcji skarpet zostaną użyte tylko najdłuższe, najprostsze i najwytrzymalsze nici. Bawełna, czy wełna czesankowa stanowi opcję lepszą jakościowo, aczkolwiek bardziej kosztowną.

Włókna czesane są dłuższe i wytrzymalsze. Źródło: gallospa.it

Merceryzacja to kolejny sposób na polepszenie jakości i siły włókien. Tak przetworzona przędza staje się wygładzona, mocniejsza i dużo łatwiej się barwi. Co więcej kolor utrzymuje się przez znacznie dłuższy czas. Większość topowych producentów uważa ten proces za obowiązkowy, a niektórzy przeprowadzają go nawet dwa razy. Dla uzyskania najlepszych rezultatów dodatkowo poddają włókna opalaniu. Skarpetki z tak przygotowanej dzianiny cechuje niezrównana gładkość, jedwabisty połysk, nasycenie kolorów oraz lepsza odporność na pilingowanie.

Skarpety z przędzy poddanej merceryzacji są wytrzymalsze i ładniejsze wizualnie. Źródło: parisiangentleman.fr

Do produkcji najwyższej klasy skarpet wykorzystuje się nici 2-ply, czyli dwóch włókien splecionych w jedną. Często takie oznaczenia spotykamy na koszulach, ale wśród skarpetkowych dodatków są równie pożądane i cenione. Przygotowane w ten sposób nici są zdecydowanie silniejsze, co zbawiennie wpływa na ich trwałość. Oczywiście mamy tu do czynienia ze zwiększoną ilością użytego surowca, co przekłada się na wyższą cenę.

Włókna 2-ply znacznie poprawiają trwałość skarpet. Źródło: customshirt1.com

WZMOCNIONE STREFY KRYTYCZNE

Każda skarpetka jest najbardziej narażona na rozdarcia w okolicach pięty i palców. Są to miejsca newralgiczne, które wymagają wzmocnienia. Tutaj właśnie pole do popisu mają włókna syntetyczne. W modelach najwyższej klasy niewielka ilość poliamidu jest dodawana wyłącznie w obszarach pięty i palców, a czasami całych spodów. Korpus skarpety pozostaje absolutnie wolny od sztucznych domieszek. To idealny kompromis między trwałością, a przyjemnością noszenia. Bywa, że do wzmocnienia stref stosuje się również naturalne włókna, np. mocny jedwab lub bawełnę. Takie rozwiązania są szlachetniejsze, ale niekoniecznie wytrzymalsze. Poza tym istnieją takie techniki jak „core spun” pozwalające wkomponować sztuczne włókno w dzianinę bez dostępu do skóry. Poliamid pełni rolę wewnętrznego rdzenia, który jest owinięty np. bawełnianymi nićmi. Ogólnie rzecz ujmując skarpeta i tak jest w całości pokryta naturalnym surowcem, ale nie brakuje jej korzystnych właściwości płynących z obecności syntetyków.

Okolice pięt i palców powinny być wzmocnione. Źródło: pinterest.com

Całkowicie naturalną praktykę stanowi dodawanie elastanu do ściągacza. Nawet jeśli na metce widnieje napis „100 % wełna”, to ten elastan i tak się tam znajduje. Jednak przynosi to więcej korzyści niż szkody. Często nawet dodatek syntetyków w strefach krytycznych nie jest uwzględniany w składzie przez producentów. Tak czy inaczej jest to znacznie lepsze rozwiązanie, niż w przypadku tanich skarpet, które z reguły są pokryte mieszanką naturalno syntetyczną na całej powierzchni.

URZĄDZENIA PRODUKCYJNE I WYKOŃCZENIOWE

Dobrze wyposażony park maszynowy, jak ten w fabryce Marcoliani w Mediolanie, pozwala na produkcję skarpet wysokiej jakości. Źródło: bracatus.com

Poza użytą przędzą ogromne znaczenie dla jakości skarpet mają maszyny, na których się je dzierga. Przede wszystkim liczy się w nich ilość igieł rozłożonych wokół cylindra. Im ich więcej, tym liczniejsze i drobniejsze ściegi, a finalny materiał cieńszy. Wskaźnik ilości igieł często określa się angielskim zwrotem „gauge”. Przykładowo Pantherella dzieli swoje wyroby na cztery grupy: heavy gauge (96 ściegów), fine gauge (176 ściegów), fine gauge (200 ściegów) oraz super fine gauge (240 ściegów). Skarpety z pierwszej kategorii są grubsze, przez co bardziej odpowiednie dla stylu swobodnego i solidnych butów powyżej kostki. Pozostałe nadają się do zestawów bardziej formalnych.

Ilość igieł znajdujących się na cylindrze maszyny ma wpływ na jakość skarpet. Źródło: bracatus.com

Im większa ilość igieł, na których zrobiono skarpety, tym liczniejsze ściegi i drobniejsza dzianina. Źródło: pantherella.com

Aby sprawdzić na jakiej maszynie wykonano daną parę skarpet, należy złożyć ją na płasko i policzyć ilość ściegów tuż pod ściągaczem, a następnie pomnożyć ją przez dwa. Jeden ścieg równa się jednej igle, czyli skarpeta mająca w obwodzie 200 ściegów została zrobiona na 200 – igłowym cylindrze. To dość żmudny, ale prosty sposób. Oczywiście część producentów, chcąc podkreślić wysoki status swoich wyrobów, umieszcza informację o liczbie użytych igieł na swoich stronach internetowych.

Najbardziej ekskluzywne skarpetki wytwarza się przy użyciu 240 – 280 igieł. Tylko tak wyposażone maszyny są w stanie pracować z najcieńszymi, najdelikatniejszymi włóknami. Działają nieco wolniej i podlegają zwiększonym kontrolom. W efekcie otrzymujemy bardzo lekkie, cienkie skarpety o wyjątkowo drobnych ściegach. Są zupełnie inne niż większość standardowych par, które możemy znaleźć na lokalnym rynku. Materiał jest ścisły, delikatny, czasami wręcz prześwitujący, co może wywoływać obawy o trwałość. Jednak wbrew pozorom olbrzymia gęstość ściegów wiąże się z doskonałą wytrzymałością, lepszym dopasowaniem i komfortem noszenia. Dodatkowo precyzyjne igły umożliwiają tworzenie dokładniejszych, lepiej zdefiniowanych wzorów. Maszyn w takim przedziale używają m.in. marki: Bresciani, Fort Belvedere, Gammarelli, Mazarin, William Abraham, Pantherella.

Skarpetki wydziergane na ponad dwustu igłach mają m.in. bardziej wyraziste wzory. Źródło: parisiangentleman.fr

Kolejnym znakiem rozpoznawczym skarpet dobrej jakości jest tzw. „hand linked toe”, czyli ręczne łączenie korpusu z częścią palcową. Skarpety powstają w formie rurkowatej, którą trzeba zamknąć z jednej strony. Nazwa może sugerować, że scala ją pracownik za pomocą igły i nitki. Prawda jednak wygląda nieco inaczej. Służy do tego specjalna maszyna, która bezwzględnie wymaga udziału ludzkiej, ręcznej pracy. Dzięki niej i wykwalifikowanemu pracownikowi szew łączący obie części jest gładki, niemal niewyczuwalny, a co za tym idzie nie drażni stopy nawet w najmniejszym stopniu. Korzystanie z tych maszyn to swoisty ukłon w stronę tradycji i dbałości o szczegóły. W masowej produkcji ten zabieg przebiega bez ingerencji ludzkiej.

Maszyna do ręcznego łączenia palców z korpusem. Źródło: bresciani1970.blogspot.com

Tradycyjna maszyna do "zamykania" skarpet musi być obsługiwana przez wykwalifikowanego pracownika. Źródło: gallospa.it

Po lewej wypukły szew łączący palce (produkcja masowa), a po prawej gładki szew (maszyna do ręcznego łączenia palców).

Ważne jest także wykończenie ściągacza, który powinien być schludnie i dokładnie zakończony. Wystające nitki i poszarpany wygląd górnych okolic skarpet działają dyskwalifikująco na ich jakość.

DOPASOWANIE

Skarpetki powinny ściśle przylegać do nóg. Źródło: falke.com

Inny ważny czynnik wpływający na jakość skarpet to dopasowanie. Porządna para powinna ściśle przylegać do nogi na całej długości i nie opadać w trakcie chodzenia. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na rozmiar, ponieważ tylko odpowiednio dobrany gwarantuje znakomity wygląd. Na rynku można się spotkać ze skarpetami „one size”, ale z reguły są gorszym rozwiązaniem. Lepiej wypadają firmy, które mają swoją paletę rozmiarową znacznie bardziej rozbudowaną. Większy wybór zawsze oznacza większe prawdopodobieństwo właściwego dopasowania.

Rozbudowana rozmiarówka to szansa na lepsze dopasowanie. Źródło: gallospa.it

Zdolność skarpet do trzymania się na właściwym miejscu zależy również od ich długości i elastycznej siły. Podkolanówki znacznie lepiej leżą i nie mają tendencji do zsuwania się. Nieregularny kształt łydki może powodować, że w niektórych miejscach ściągacz będzie łatwiej opadać. Tutaj niezastąpiony okazuje się elastan. Właśnie dzięki niemu mężczyźni mogli zrezygnować ze specjalnych podwiązek do skarpet, które dawniej były obowiązkowym akcesorium każdego dżentelmena. Syntetyczny dodatek musi być dobrze wyważony, ponieważ za mocny ucisk stanie się przyczyną dyskomfortu. 

Podkolanówki ściślej trzymają się na nogach. Źródło: customshirt1.com

Na lepsze dopasowanie można również liczyć wybierając skarpetki żebrowane zamiast gładkich. Dla większości mężczyzn dobór jednego lub drugiego typu sprowadza się zazwyczaj do kwestii estetycznych, ale wiąże się też z poziomem ścisłości na nogach. Dodatkowe pionowe żebra nadają skarpecie większej elastyczności i sprężystości.

Skarpetki żebrowane są elastyczniejsze i lepiej przylegają do nóg niż gładkie. Źródło: bq.sg

Wspólną cechą wszystkich dobrej jakości skarpet jest cena. Niestety wyroby z górnej półki nie należą do tanich, ale często wyższa jakość przekłada się na dłuższą żywotność oraz zdecydowanie lepszy komfort użytkowania. Zarówno wizualnie, jak i dotykowo daleko odbiegają od tanich odpowiedników. Najwyższej jakości warto szukać u sprawdzonych producentów, takich jak Gammarelli, Mazarin, Gallo, Marcoliani, Bresciani, Falke, Fort Belvedere, Dore Dore, Zimmerli, William Abraham, Pantherella. Trzeba przy tym pamiętać, że niektóre marki w zależności od linii, cechuje spora rozbieżność w jakości. Na przykład Falke w swojej kolekcji „Luxury Line” posiada najbardziej ekskluzywne skarpetki oparte na szlachetnych, naturalnych włóknach. Pozostałe produkty tej firmy oferują niższą jakość, co ma odzwierciedlenie również w cenie. Godne uwagi są też bardziej budżetowe opcje, jakie oferuje m.in. turecki Viccel czy portugalska Pedemeia. Innym powodem, dla którego warto wybierać sprawdzone marki są przeprowadzane w zakładach rygorystyczne kontrole jakości. Produkty są testowane na wielu etapach produkcji, a modele nawet w niewielkim stopniu wybrakowane odrzuca się lub sprzedaje jako drugi gatunek. Liderzy branży mają też stałych, zaufanych dostawców przędzy najwyższej jakości, wśród których znajduje się Carriagi, Filmar, czy Loro Piana.

Skarpetki Gammarelli. Źródło: parisiangentleman.fr

Skarpetki Mazarin. Źródło: parisiangentleman.fr

Skarpetki Gallo. Źródło: parisiangentleman.fr

Skarpetki Bresciani. Źródło: parisiangentleman.fr

Niestety polski rynek w kwestii skarpetek dobrej jakości ma niewiele do zaoferowania. Być może dlatego, że gro konsumentów nie ma wielkich wymagań w tym względzie. Niektórym łatwiej jest wydać nawet kilka tysięcy na garnitur niż kilkadziesiąt złotych na parę skarpet. Najczęściej właśnie cena stanowi główny czynnik decydujący o zakupie. Jedynie bardziej świadomi mężczyźni domagają się czegoś więcej od dodatków zakładanych na stopy. Jakość warto stawiać na pierwszym miejscu nawet, a może zwłaszcza w przypadku skarpet.